Οι εγκλωβισμένοι οδηγοί της «Ελπίδας»: Ποιες είναι οι ευθύνες Κράτους και Αττικής Οδού και πως μπορεί να διεκδικηθεί χρηματική αποζημίωση;
Η πρωτοφανής απάνθρωπη ταλαιπωρία των οδηγών που για κακή τους τύχη επέλεξαν το πρωί της Δευτέρας να εισέλθουν στον πιο σύγχρονο δρόμο της πρωτεύουσας προκάλεσε την οργή της κοινής γνώμης. Πολλοί από τους οδηγούς αυτούς έχουν ήδη κινηθεί νομικά προκειμένου να ικανοποιηθούν χρηματικώς για την περιπέτειά τους αυτή. Σίγουρα κάποιος φέρει την ευθύνη για τον μη συντονισμό και την εν γένει αποτυχημένη διαχείριση της κατάστασης, το ερώτημα είναι όμως ποιος, σε ποιο βαθμό και υπό ποιες προϋποθέσεις μπορεί πράγματι να υποχρεωθεί προς αποζημίωση.
Αρχικά οι οδηγοί που εγκλωβίστηκαν εν μέσω χιονιά στην Αττική Οδό μπορούν να στραφούν εναντίον της εταιρείας κατασκευής και διαχείρισης του έργου καταθέτοντας αγωγή στα πολιτικά δικαστήρια. Ως γνώμονα μπορεί να ληφθεί μία αντίστοιχη περίπτωση που έχει απασχολήσει ήδη τα δικαστήρια και παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον. Στην υπόθεση εκείνη, η οποία αφορούσε 5ωρο εγκλωβισμό οδηγών στην Εθνική Οδό Αθηνών-Λαμίας, το Ειρηνοδικείο Αθηνών με την υπ’ αριθμ. 680 του 2013 απόφασή του υπογράμμισε ότι οι εταιρείες κατασκευής αυτοκινητόδρομων δεν έχουν μόνο δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις.
Οι οδηγοί τότε είχαν στραφεί εναντίον της εταιρείας κατασκευής της Εθνικής Οδού και είχαν πετύχει να αποζημιωθούν για την ηθική βλάβη την οποία υπέστησαν, και συγκεκριμένα για την ψυχική αναστάτωση που τους δημιούργησε ο εγκλωβισμός τους στην Εθνική Οδό, το άγχος, την ανασφάλεια, την στενοχώρια και το φόβο για διανυκτέρευσή τους εκτεθειμένοι στην έξαρση των καιρικών φαινομένων και τη μείωση της θερμοκρασίας.
Η αγωγή τους αυτή είχε στηριχτεί στο άρθρο 8 του ν. 2241/1994 δηλαδή του νόμου προστασίας του καταναλωτή σύμφωνα με το οποίο ο παρέχων υπηρεσίες ευθύνεται για κάθε περιουσιακή ζημιά ή ηθική βλάβη που προκάλεσε παράνομα και υπαίτια, με πράξη ή παράλειψή του, κατά την παροχή αυτών στον καταναλωτή, καθώς και στις διατάξεις περί αδικοπραξίας του ΑΚ δηλαδή επί των άρθρων 914 και 932.
Το δικαστήριο έκρινε ότι εναγόμενη εταιρεία πράγματι “αν και γνώριζε την επέλευση της κακοκαιρίας και την επιβάρυνση της οδού από τα οχήματα των εκδρομέων που επέστρεφαν στην Αθήνα, δεν μερίμνησε εγκαίρως δια των αρμοδίων υπαλλήλων της και δεν έλαβε τα απαραίτητα μέτρα εντός των ορίων της αρμοδιότητάς της, προς αποτροπή της διακοπής της κυκλοφορίας στον αυτοκινητόδρομο, αποδεχόμενη κατά τον τρόπο αυτό ως δυνατό τον εγκλωβισμό των επιβατών, ο οποίος πράγματι συνέβη. Οι ως άνω δε παραλείψεις της ήταν ικανές και πρόσφορες να προκαλέσουν τον εγκλωβισμό των επιβατών και την ηθική βλάβη τους”.
Για να στοιχειοθετηθεί έτσι ευθύνη και της εταιρείας κατασκευής και διαχείρισης της Αττική Οδού θα πρέπει αντίστοιχα να διερευνηθεί το αν και η εταιρεία αυτή είχε ενημερωθεί εγκαίρως και γνώριζε για την επέλευση της κακοκαιρίας “Ελπίδα” και αν η λήψη απαραίτητων μέτρων προς αποφυγή εγκλωβισμού των οδηγών εμπίπτει στο πλαίσιο των υποχρεώσεων και αρμοδιοτήτων της. Στην ως άνω περίπτωση η υποχρέωση εξασφάλισης της ομαλής και ανεμπόδιστης κυκλοφορίας, της ενημέρωσης των οδηγών και της άμεσης ανταπόκρισης σε έκτακτες περιπτώσεις προέκυπτε ρητώς από την σύμβαση της εν λόγω εταιρείας με το Ελληνικό Δημόσιο προς μελέτη, κατασκευή, χρηματοδότηση, λειτουργία, συντήρηση και εκμετάλλευση τμήματος της Εθνικής Οδού. Σύμφωνα με το δικαστήριο στην εν λόγω υπόθεση η εναγόμενη εταιρεία δεν κατάφερε να αποδείξει ούτε τη διάθεση ικανού αριθμού προσωπικού και μηχανημάτων της, ούτε τη προμήθεια και ρίψη της απαιτούμενης ποσότητας άλατος, ούτε τον συντονισμό λειτουργίας του αποχιονιστικού έργου, του οποίου είχε την ευθύνη ενώ η ευθύνη της προς αποζημίωση δεν εξαρτάται από τυχόν παραλείψεις ή εσφαλμένες ενέργειες της Τροχαίας.
Στην περίπτωση της κακοκαιρίας των τελευταίων ημερών και σύμφωνα με μαρτυρίες των οδηγών, όχι μόνο δεν τέθηκε σε λειτουργιά αποχιονιστικό έργο εκ μέρους της εταιρείας διαχείρισης της Αττικής Οδού προς αποτροπή της διακοπής της κυκλοφορίας αλλά δεν υπήρξε καν έγκαιρη ενημέρωση των οδηγών που εισέρχονταν στον αυτοκινητόδρομο για τις συνθήκες που επικρατούσαν σε αυτόν. Στον αντίποδα όμως η εταιρεία μπορεί να επικαλεστεί τόσο παραλείψεις του Κράτους ως προς την έγκαιρη ενημέρωσή της από την Πολιτική Προστασία για την εξέλιξη της κακοκαιρίας καθώς και την έλλειψη χρήσης αλυσίδων από τους οδηγούς παρότι όλοι είχαν λάβει μήνυμα από το Κράτος περί έλευσης επικίνδυνων καιρικών φαινομένων και αποφυγή άσκοπων μετακινήσεων.
Από την άλλη, οι οδηγοί μπορούν να στραφούν και εναντίον του Κράτους για πράξεις και παραλείψεις των οργάνων του, οι οποίες οδήγησαν στην απερίγραπτη ταλαιπωρία τους. Μέσω κατάθεσης αγωγής αυτή τη φορά ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων θα μπορούσαν να επικαλεστούν με βάση το άρθρο 105 ΕισΝΑΚ ότι το αρμόδιο τμήμα της Τροχαίας (Διεύθυνση Τροχαίας Αττικής, και συγκεκριμένα το Τμήμα Συντονισμού και Ελέγχου Οδικού Δικτύου, Άρθρο 27 παρ. 4 Π.Δ. 7/2017) παρέλειψε να λάβει έγκαιρα αποτελεσματικά μέτρα στις αποκλεισμένες οδούς, προκειμένου αφενός να αποφευχθεί ο πολύωρος ή και πολυήμερος εγκλωβισμός των οδηγών και των επιβατών εκεί και αφετέρου οι πολίτες να χρησιμοποιούν ελεύθερα και απρόσκοπτα το οδικό δίκτυο ή τμήμα αυτού κατά τη διάρκεια της κακοκαιρίας.
Για τη βασιμότητα της αγωγής αποζημίωσης, σύμφωνα με τα άρθρα 105-106 ΕισΝΑΚ, απαιτείται η συνδρομή, σωρευτικά, των προϋποθέσεων της αστικής ευθύνης του Δημοσίου, τις οποίες πρέπει να επικαλεστεί και να αποδείξει ο ενάγων: α) παράνομη πράξη ή παράλειψη ή υλική ενέργεια ή παράλειψη αυτής, β) προερχόμενη από όργανο του Δημοσίου ή ΝΠΔΔ στα πλαίσια άσκησης δημόσιας εξουσίας που του έχει ανατεθεί ή της οργάνωσης και λειτουργίας της δημόσιας υπηρεσίας, γ) πρόκληση ζημίας είτε στα υλικά, είτε στα άυλα έννομα αγαθά του ενάγοντος και δ) αιτιώδης συνάφεια μεταξύ παρανομίας και ζημίας.
Από το προαναφερθέν ιστορικό προκύπτει ότι πληρούνται οι όροι της αγωγής αποζημίωσης εναντίον της Τροχαίας Αττικής και συνεπώς του Δημοσίου καθώς: α) η παράλειψη της Τροχαίας να λάβει έγκαιρα τα απαραίτητα κυκλοφοριακά μέτρα είναι παράνομη, β) η Τροχαία αποτελεί όργανο του Δημοσίου, γ) υφίσταται ζημία οικονομική και ηθική των επιβατών επί των οδικών αρτηριών της Αττικής που βρέθηκαν εγκλωβισμένοι όσο και εκείνων που δεν μπόρεσαν να αξιοποιήσουν τη χρήση αυτών εξαιτίας της παράλειψης της Τροχαίας να λάβει τα απαιτούμενα μέτρα. δ) υπάρχει αιτιώδης συνάφεια μεταξύ της παράλειψης της Τροχαίας και της εν λόγω αναφερθείσας ζημίας, καθώς η παράλειψη αυτή δημιούργησε τον εγκλωβισμό των οδηγών με αποτέλεσμα τόσο τη δημιουργία ηθικής όσο και υλικής βλάβης.
Το παρόν δεν αποτελεί νομική ή άλλη επαγγελματική συμβουλή και για οποιοδήποτε νομικό πρόβλημα αντιμετωπίζουν οι αναγνώστες θα πρέπει να αναζητήσουν τον αντίστοιχο επαγγελματία.