Wrongfull birth:
Η απώλεια του δικαιώματος διακοπής της εγκυμοσύνης ως προσβολή της προσωπικότητας του πατέρα

Ενώπιον ενός δικαστηρίου της επαρχίας, ο πατέρας ενός αγοριού γεννημένου το 2011 με σοβαρά προβλήματα υγείας, κατέθεσε στα τέλη του 2015 αγωγή κατά δύο ιατρών ισχυριζόμενος τα εξής: όταν η σύζυγός του διένυε την 13η εβδομάδα της εγκυμοσύνης της υποβλήθηκε σε υπερηχογράφημα αυχενικής διαφάνειας από τον πρώτο αντίδικο ιατρό στο ιατρείο του ενώ όταν ήταν 21 εβδομάδων έγκυος σε υπερηχογράφημα κύησης από τον δεύτερο αντίδικο ιατρό αντίστοιχα. Ότι και οι δύο εν λόγω ιατροί διαβεβαίωσαν αυτόν και τη σύζυγό του ότι δεν παρατηρήθηκε καμία παθολογική ανωμαλία στο κυοφορούμενο τότε τέκνο τους. Παρόλα αυτά το τελευταίο γεννήθηκε με πληθώρα συγγενών ανωμαλιών, συγκεκριμένα χωρίς δεξιό αντίχειρα, με καρδιακή ανεπάρκεια κ.α, ενώ μετά τη γέννησή του διαγνώσθηκε ότι πάσχει και από αναιμία Fanconi και κώφωση σε ποσοστό 95 τοις εκατό.

Οι αντίδικοι ιατροί όφειλαν έτσι, σύμφωνα με τον πατέρα του εν λόγω τέκνου, να έχουν διαγνώσει από τις διενεργούμενες εκ μέρους τους εξετάσεις τα ως άνω σοβαρά προβλήματα υγείας ήδη από τις πρώτες εβδομάδες της κύησης. Αντιθέτως, παρότι αυτά ήταν ανιχνεύσιμα απέτυχαν να τα εντοπίσουν κατά τον προγεννητικό έλεγχο του κυοφορούμενου. Αποτέλεσμα αυτής της παράνομης και υπαίτιας συμπεριφοράς των ιατρών ήταν να προσβληθεί παράνομα η προσωπικότητά του μιας και στερήθηκε το νόμιμο δικαίωμά του να αποτρέψει τη γέννηση ενός βαρέως πάσχοντος νεογνού, με άμεση συνέπεια τη σοβαρή διατάραξη του συναισθηματικού του κόσμου μιας και απέκτησε ένα τέκνο δια βίου ανάπηρο που διαφορετικά δεν θα είχε. Με αυτά τα δεδομένα ζήτησε από το δικαστήριο να αναγνωριστεί ότι οι ως άνω ιατροί υποχρεούνται να του καταβάλλουν το ποσό των εκατό χιλιάδων ευρώ ως χρηματική ικανοποίηση προς αποκατάσταση της ηθικής βλάβης που υπέστη από το συγκεκριμένο ιατρικό σφάλμα.

Το δικαστήριο στον πρώτο βαθμό απέρριψε την αγωγή καθότι εξέλαβε ότι με αυτή ζητείται εκ μέρους του πατέρα και δια λογαριασμό του ανήλικου τέκνου του, χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης που υπέστη το γεννηθέν τέκνο, πλην όμως το τελευταίο θα έπρεπε να εκπροσωπείται στη δίκη αυτή τόσο από τον πατέρα όσο και από την μητέρα του, οι οποίοι και ασκούν από κοινού την γονική μέριμνα. Το Εφετείο, το οποίο κλήθηκε να αποφασίσει μετά την κατάθεση έφεσης από τη πλευρά του πατέρα του τέκνου, έκρινε ότι στη περίπτωση αυτή το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο έσφαλε ως προς την ερμηνεία και την εφαρμογή του νόμου. Κατά κανόνα και σύμφωνα με το άρθρο 304 ΠΚ η τεχνητή διακοπή της εγκυμοσύνης απαγορεύεται. Κατ’ εξαίρεση όμως δεν είναι άδικη όταν γίνεται με τις προϋποθέσεις που ορίζονται στο άρθρο αυτό, μία εκ των οποίων είναι και η ευγονική ένδειξη. Όταν δηλαδή έχουν διαπιστωθεί με τα σύγχρονα μέσα προγεννητικής διάγνωσης ενδείξεις σοβαρής ανωμαλίας του εμβρύου που προμηνύουν τη γέννηση παθολογικού νεογνού και η εγκυμοσύνη δεν έχει διάρκεια περισσότερες από 24 βδομάδες.

Από τα ανωτέρω συνάγεται η νόμιμη δυνατότητα της εγκύου γυναίκας να σταθμίσει ελεύθερα στο πλαίσιο του άρθρου 5 παρ. 1 του Συντάγματος αν θα συνεχίσει την εγκυμοσύνη, αποδεχόμενη τη γέννηση του νεογνού αυτού ή θα τη διακόψει συναινώντας στην καταστροφή του εμβρύου χάριν της ελευθερίας της και του – ανθρωπίνως – δικαιολογημένου ενδιαφέροντος της να αποκτήσει ένα υγιές τέκνο. Εάν δε τελεί σε γάμο η απόφαση αυτή πρέπει να ληφθεί από κοινού με το σύζυγό της, κατά το άρθρο 1387 εδ. α ΑΚ γιατί πρόκειται για βασικό θέμα του συζυγικού βίου. Αν λοιπόν η έγκυος παρακωλυθεί στην απόλαυση της νόμιμης αυτής επιλογής, προσβάλλεται παράνομα στην προσωπικότητά της (κατά την έννοια του άρθρου 57 ΑΚ) και αν η προσβολή αυτή είναι υπαίτια, δικαιούται να αξιώσει την ικανοποίηση της ηθικής της βλάβης κατ’ άρθρο 59 ΑΚ.

Τέτοια αξίωση έχει όμως και ο σύζυγος-πατέρας, γιατί αυτός δεν είναι τρίτος ως προς το γεγονός της γέννησης ή μη του τέκνου, αλλά υπέχει την ίδια σχέση με το κυοφορούμενο όπως και η σύζυγος-μητέρα. Εξάλλου το κυοφορούμενο συνιστά εκδήλωση και της προσωπικότητας του συζύγου, δηλαδή του άντρα από τον οποίο βιολογικά προέρχεται, αφού περιέχει και το δικό του γενετικό υλικό και ενσωματώνει τη δυνατότητά του να γίνει πατέρας. Επομένως αφού ο σύζυγος δεν είναι τρίτος, δεν ζημιώνεται έμμεσα αλλά ζημιώνεται εξίσου άμεσα όπως και η σύζυγος-μητέρα με συνέπεια να είναι και εκείνος δικαιούχος χρηματικής ικανοποίησης. Έτσι η υπόθεση κρατήθηκε από το Εφετείο και η αγωγή διερευνήθηκε ξανά, πλην όμως απορρίφθηκε και πάλι καθώς δεν προέκυψε ευθύνη των εναγόμενων ιατρών.

Το παρόν δεν αποτελεί νομική ή άλλη επαγγελματική συμβουλή και για οποιοδήποτε νομικό πρόβλημα αντιμετωπίζουν οι αναγνώστες θα πρέπει να αναζητήσουν τον αντίστοιχο επαγγελματία.